Διότι η πρόληψη είναι σωτήρια. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τον δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο στον γυναικείο πληθυσμό μετά από εκείνον του μαστού. Ωστόσο, μπορεί να διαγνωστεί έγκαιρα με το τεστ εφόσον ανιχνεύει σε πολύ πρώιμο στάδιο προκαρκινικές αλλοιώσεις των κυττάρων, επιτρέποντας έτσι την ίαση της νόσου σε πολύ υψηλό ποσοστό. Σε γυναίκες που δεν ελέγχονται τακτικά με τεστ Παπανικολάου, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να αναπτύσσεται δίχως να γίνει αντιληπτός καθώς δεν ακολουθείται από συμπτώματα. Όταν τα συμπτώματα εμφανιστούν, η νόσος θα βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο.
Με το τεστ Παπ μπορούν επίσης να ανιχνευτούν ορισμένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, λοιμώξεις ή ακόμα και ο έρπης των γεννητικών οργάνων. Eπιπλέον, πέρα από τον εντοπισμό μη φυσιολογικών κυττάρων στον τράχηλο και στον ενδοτράχηλό της γυναίκας με το τεστ Παπανικολάου μπορούν να εντοπιστούν κολπίτιδες, τραχηλίτιδες και γενικότερα φλεγμονές.
Το τεστ Παπ αποτελεί επίσης την πρώτη γραμμή εντοπισμού του HPV, του ιού των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (Human Papillomavirus).